وفا ناٿن شاهي| شاعري

وفا ناٿن شاھي جي شاعري

نه پهتو ڪو به سِنڌڙيءَ جي سَڏن تي،

نه پهتو ڪو به سِنڌڙيءَ جي سَڏن تي،
ننڍن کي حيف ۽ لعنت وڏن تي.

رڳو رستن ۽ چؤڪن تي چڙهائي،
نه همت ڪنهن کي پهچڻ جي اڏن تي.

ائين دولت تي آهي ويڙهه – ويڙهان:
وڙهن ٿا جئن بکيا ڪُتا هڏن تي.

اميرن جون حويليون ڀي ته آهن،
رڳو ڪاهون غريبن جي لڏن تي.

اِهو تعليم جو معيار آهي،
معلم کٽ تي طالب تڏن تي!

وفا! انسان ۾ انسان ڪونهي،
سدا سندرو فسادن ۽ ڦڏن تي.

جو به دولت سان وير ٿو چاهي

جو به دولت سان وير ٿو چاهي،
ڄڻ ته هَڻ – کَڻُ تي پير ٿو چاهي.

اي اميرو! پُڇو غريبن کان،
ڪيئن ٻڪريءَ کي شير ٿو چاهي؟

ڪنهن به ڀاڙئي – ڀُتي جو ڪم ناهي،
عشق جذبو دلير ٿو چاهي.

هِن ۾ ”تنهنجو“ وجود شامل آ،
ورنه دنيا کي ڪير ٿو چاهي!

منهنجو: صدين جو صبر، شڪر صنم!
تو ۾ ڪوفرق/ڦير ٿو چاهي.ـ

تنهنجي حسن و حيا جي دريا مان،
مَنَ جو ملاح گهير ٿو چاهي.

ايٽمي جنگ جو جنون ’وفا‘!
صرف لاشن جا ڍير ٿو چاهي.

صرف نعرن جا ٿا ٺڪاوَ ٿين

صرف نعرن جا ٿا ٺڪاوَ ٿين،
ڪاش! عملي طرح اپاوَ ٿين.

رَتَ ۾ روشني نه آ، ورنه -
جهير راڊون، چراغ گهاوَ ٿين.

کول زلفن کي، ڳول مُرڪن کي،
ڪي بهاريون اچن، هڳاوَ ٿين.

برف ڄميل رهي ٿي ذهنن تي،
ڪيئن جذبن جا تيز تاوَ ٿين.

پيٽ کان ظرف ٿو عزيز رکان،
منهنجي پڇ کان پري پلاوَ ٿين

آس جي اجني انڌيرن ۾،
ڪنهن جا محسوس ٿا ڇهاوَ ٿين.

هرڻين سان مِرون پيئن پاڻي،
پوءِ گندا نه ڪيئن تلاوَ ٿين!

ڪو ڪندو ڇا مقابلو هن سان،
وقت وٽ ٿا هزار داوَ ٿين!

صرف ڀرجن ٿا وصل ساڻ ’وفا‘!
هجر جا ٿا عجيب گهاوَ ٿين.

مٺا! توسان ملڻ مشڪل لڳي ٿو

مٺا! توسان ملڻ مشڪل لڳي ٿو،
سمورو شهر ئي قاتل لڳي ٿو.

سندس روئڻ، کلڻ باطل لڳي ٿو،
صفِ اغيار ۾ شامل لڳي ٿو.

اهي جي حُسن کي فاني چون ٿا،
انهن جو نظريو باطل لڳي ٿو!

نه ٿو معراج ماڻي عاشقيءَ جي،
جو عاشق ٿي ڪِري عاقل لڳي ٿو.

توهان جو مون کي سمجهائڻ غلط آ،
ڪڍان ڪيئن دل مان، منهنجي دل لڳي ٿو.

’وفا‘! ڄاڻي خدا، عاشق ۽ شاعر،
ڪڏهن عاقل، ڪڏهن جاهل لڳي ٿو.

زندگي ۽ سڪون! ڇا؟ ڇا؟ ڇا؟

زندگي ۽ سڪون! ڇا؟ ڇا؟ ڇا؟
سوچ تي کِل اچي ٿي ها – ها – ها.

حشر ۾ ڀي نه پوءِ مِلندوسانءِ،
شرع جا ٽي دفعا ٿي، آ! آ! آ!

عالمي اتفاق نامُمڪن،
عالمي ڊوڙ صرف ٺا! ٺا! ٺا!

صِرف تاڙيون عُروج شاعر جو،
شاعريءَ جو ڪمال وا! وا! وا!

ڇا وفا، واقعي ’وفا‘ آهي!؟
چند گهڙين کان پوءِ: ها! ها! ها!

جو پيٽ وجهي کاريو

جو پيٽ وجهي کاريو،
پيتي کان چڱو هاريو،

پاڻيءَ ۾ نمڪ وانگر،
دُکَ، درد ڇڏن ڳاريو،

سودو ته رضا جو آ،
دوڏا ته نه ڦوٽاريو!

سنسار ۾ سچ ناهي،
جي آهي ته ڏيکاريو!

شيرين جا طلبگارو!
ڏونگر به اٿي ڏاريو.

ڪيئن پيار ڪبو آهي،
مون کي به ته سيکاريو.

روشن جي ٿيڻ چاهيو،
اوندهه ۾ ڏيئا ٻاريو.

چاهت ۽ ”وفا“ بنجي،
مون وقت تي ويچاريو.

خاص، مُسلط عامن تي

خاص، مُسلط عامن تي،
ڪَهل ڪيو گُگدامن تي.

پهتو پيار سلامن تي،
ايندو نيٺ ڪلامن تي.

خالي پيٽ غريبن جا،
زر جي پهچ طعام تي.

هاريو کير ته ٻانهيءَ هو،
آقا گرم غلامن تي!

اَنڌن سارو ڏوهه رکيو:
کَڏن، کُوٻن، کامن تي!

ڪو به نه چاهي امن امان،
زور رڳو هنگامن تي.

بوتل جهڙا هَٿَ ”وفا“!
لَٺِ لڳي ٿي جامن تي.

رقص ۾ سڳي وفا

رقص ۾ سڳي وفا!
هيءَ ڪٿان لڳي وفا!

ٿي ويو، ٽُڪر ٽُڪر،
مون جو اک ڀڳي وفا!

آدمي ازل، اَبد،
باقي سڀ ٺڳي وفا!

تنهنجي ساٿ کان سوا،
زندگيءَ، کڳي وفا!

حُسن ڪهڙو دڳ وٺي،
چاهه چؤدڳي وفا!

پيو کِلين صليب تي،
ايتري مَڳي ’وفا‘!

ڪَنول پاڻي ۾، خُشڪيءَ تي گلاب آ

ڪَنول پاڻي ۾، خُشڪيءَ تي گلاب آ،
بلاشڪ: واقعي، هوءَ لاجواب آ.

ائين زُلفن ڍڪيو آهيسِ چهرو،
ڪڪر جي پوئتان ڄڻ ماهتاب آ.

اڃايل هرڻين وانگر جيون ٿا،
اڳيان، پويان فريبن جو سراب آ.

چڱا آهن اِهي روزا، نمازون،
مگر معراج ڪوئي ٻيو حساب آ.

خوشامدَڙيا ’وفا‘! ڪاٿي ٿا سمجهن،
جيئڻ خوددار تي ڪيڏو عذاب آ.

پيار – پريت جون سر نه ٿيون چوٽيون

پيار – پريت جون سر نه ٿيون چوٽيون،
عزمِ فرهاد جون رهيون کوٽيون.

چؤطرف ٻوڙ ۽ پُلاوَ، مگر -
پيٽ ۾ صرف دال ۽ روٽيون.

زندگي نارَ جي مثال آهي،
۽ تمنائون نارَ جون لوٽيون.

تنهنجي آفاقيت کي ڇا ٿي ويو،
ٿي ڪبوتر، زمين تي ڏوٽيون؟

خَرَ نه هرگز ’وفا‘! ڇڏي گوهي،
مُون مَٿس سَوَ ڀڃي ڇڏيون سوٽيون.

پيٽ ته پنهنجو، مال پرائو

پيٽ ته پنهنجو، مال پرائو،
وات نه ساڙيو، ٺاري کائو.

نَنهن کان چوٽيءَ تائين ڪُنئرو،
اهڙو، جهڙو مکڻ ڳائو.

هر هيڻي لئه، هر هڪ ڏاڍو،
آهي مُلڪ جو چوٿون پائو.

لُڙڪ جڏهن پيرن تي ڪِريا،
هُن جي وات مان نڪتي ”هائو“.

دل جي پيرن منجهه چُڀي پيو،
ڀَڳل اکِ جو ٽٽل ڪائو!

هُن جي آڏو ذڪر ’وفا‘ جو،
ڳائي ماس اڳيان جيئن ٻائو.

مِٺي زندگي يا ڪَڙي زندگي

مِٺي زندگي يا ڪَڙي زندگي،
نه مون ڏي ڪڏهن ڀي لَڙي زندگي.

جا، تنهنجي عبادت ۾ گذري وئي،
لڳي ٿي اُها ئي گهڙي زندگي.

جي اُن ۾ جيئڻ جي نه خوبي هجي،
ته واريءَ جي آهي دڙي زندگي.

قيامت کان اڳ ۾ نه ايندي وري،
تڏهن تان مون اهڙي تڙي زندگي.

فرشتو ڍَڪرجي ويو موت جو،
جڏهن زندگيءَ مان اڙِي زندگي.

ڪڏهن کنڊ کان ڀي مٺي ٿي لڳي،
ڪڏهن زهر کان ڀي ڪڙي زندگي.

’وفا‘! موت جا ڪَنَ کڙا ٿي ويا،
ائين زندگيءَ لئه رڙي زندگي.

جنهن ۾ انسانيت جو دَمُ ناهي

جنهن ۾ انسانيت جو دَمُ ناهي،
اُن جو جڳ ۾ جيئڻ جو ڪَمُ ناهي.

ذات ۽ پات، رنگ، نسل ته ڇا،
ڪير ڀي عشق کان اُتَمُ ناهي.

مان، مٺا! فرض ناهيان، پيار آهيان،
تنهنجي شاديءَ جو مون کي غَم ناهي.

آءٌ ڪيڏو نه خوشنصيب آهيان،
تنهنجي زُلفن ۾ پيچ – خَمُ ناهي.

عالمي امن ڪيئن بحال رهي،
ڪهڙو مُلڪ آهه جنهن ۾ بَمُ ناهي.

ڪير ڪنهن جي نٿو رکي هاڻي،
مُحبتن جو رهيو ڀرم ناهي.

اُن جي پيرن ۾ بوٽ ڪيئن هوندا،
جنهنجي هٿ ۾ ’وفا‘! قلَمُ ناهي.

ڪو به سجدو، سجود ڪونهي ڪو

ڪو به سجدو، سجود ڪونهي ڪو،
ڇا خدا جو وجود ڪونهي ڪو؟!

جيڪو مون ۾ لَچڪ ڪري پيدا،
مون ۾ اهڙو غدود ڪونهي ڪو.

ڪوبه روحانيت شناس نه آ،
ڪنهن به لب تي درود ڪونهي ڪو.

عام ۽ جام حالتن کي ڏسو،
زر، زيان آهي سود (1) ڪونهي ڪو.

مِينهن وانگر نزولَ شعرن جو،
چُپِ ۾ ڀي جمود ڪونهي ڪو.

مان ’وفا‘! مَچُ مچائيندو آهيان،
منهنجي فِطرت ۾ دود ڪونهي ڪو.


(1) سُود: فائدو، وياج

عالمي امن جو بهانو آ

عالمي امن جو بهانو آ،
عالمي جنگ جو زمانو آ،

صرف طاقت جي بادشاهي آ،
حڪمران ڀي فقط خزانو آ،

جنهن کي يو. اين. او چيو ٿو وڃي،
سو ته اسلحه جو ڪارخانو آ،

هڪ ئي مزدور جا ٻه رخ آهن،
ڪوئي ڏاٽو آ، ڪوئي پانو آ،

ايٽمي بم ۽ نيوٽران ’وفا‘!
آدميت تي تازيانو آ.

دست آهي نه دستگيري آ

دست آهي نه دستگيري آ،
زنده پيري، نڪا فقيري آ،

حق جي اعتراف کان نهڪر،
تنگ ظرفي آ، بي ضميري آ.

تو سوا ڪَک پَن اداس آهي،
خوش غريبي، نه ڪا اميري آ.

هڪڙي لالڻ جي ميزبانيءَ ۾،
مون پلي جان حيات چيري آ.

جنگ: تخريب ۽ شرپسندي آ،
امن تڪميلِ ملڪ گيري آ،

آسماني اکين جا ڏنگ ’وفا‘!
دل سڄي نِير جيئن نيري آ.

آسماني ڪتاب ۾ آهي

آسماني ڪتاب ۾ آهي،
پيار شامل ثواب ۾ آهي.

سامري (1) نيڻ ۽ بدن ڪيلاش (2)،
سحر (3) تنهنجي شباب ۾ آهي.

منهنجي خواهش کي بي لباس ڪري،
پاڻ ٻِيڻي نقاب ۾ آهي.

منهنجي محبوب جو، جي حُسن ڏسو،
چنڊ ۾ يا گلاب ۾ آهي.

منهنجي جذبات جي زبان ’وفا‘!
ڪنهن جي چُپِ جي عذاب ۾ آهي.


(1) سامري: هڪ مشهور جادوگر جو نالو
(2) ڪيلاش: هڪ جبل جو نالو
(3) سحر: جادو

حالانڪه ڦڙي آهي

حالانڪه ڦڙي آهي،
دريا جان ڇُڙي آهي.

جي انگ – اکر ڪونهن،
هر چيز ٻُڙي آهي.

صُورت به آ، سيرت ڀي،
ڇا جوڙ – جُڙي آهي.

غربت ڇا، جهالت ڇا،
جُوتي جي کُڙي آهي.

چاهت کان مَٽي مُنهنڙو،
دولت ڏي مُڙي آهي.

دنيا لئه ’وفا‘! دولت –
ڪُتي کي پُڙي آهي.

منهنجي چاهت کان انحرافي آ

منهنجي چاهت کان انحرافي آ،
تنهنجو ونواهه اِختلافي آ.

هن سڄي ڪائنات ۾ مون لئه،
صِرف تنهنجو وجود ڪافي آ،

تنهنجي شاديءَ ۾ خودڪُشي منهنجي،
نينهن نقصان جي تلافي آ.

هاڻ هر ڪو ٿو پنهنجي دِل تي هلي،
هاڻ هر جُرم جي مَعافي آ.

پيار ۽ سچ جي سِلسلي کان سوا،
باقي هر سلسلو اضافي آ.

پيار تنهنجو ’وفا‘! سندس دِل ۾،
ٻار جي مُٺ ۾ جيئن ٽافي آ.

تُنهنجو جنون آهي

تُنهنجو جنون آهي،
ڏاڍو سُڪون آهي.

احسانَ جي رڳن ۾،
مطلب جو خون آهي.

مان، دل، سماج، دولت،
حالت زبون آهي.

ڪيڏو بلند آهين،
جڳ سِرنگون آهي!

ڪنهن جي مِلڻ لئه آتو،
اڄ مِيم نون (1) آهي.

دوشِ ’وفا‘ تي بيٺل،
دِل جو ستون آهي.


(1) ميم نون: مَنُ

نظريو ۽ اصول پئسو آ

نظريو ۽ اصول پئسو آ،
وقت جو عرض و طول پئسو آ.

نعمتن ۾ شمار هر راحت،
رحمتن جو نزول پئسو آ.

موت جو ڪوئي ڀي هُجي مقصد،
زندگيءَ جو حصول پئسو آ.

تَنهن کي قارون ئي چئي سگهبو،
جنهن جو مقصد ۽ مول پئسو آ.

هر زمان ۽ مڪان شاهد آ،
ذِلتن جو خلول پئسو آ.

سچَ ۽ سُونهن جي نظر ۾ ’وفا‘،
اڄ به تِڇَ ۽ فضول پئسو آ.

سَچُ سوچڻ ڪُفر ۽ اَلحاد ڙي!

سَچُ سوچڻ ڪُفر ۽ اَلحاد ڙي!
هاءِ، گهوڙا ڙي! اڙي بغداد ڙي!

دل کان، دولت کي رکي جيڪو عزيز،
دوستو! قارون ڙي! شداد ڙي!

منهنجي لفظن ۽ خيالن کي پڙهو،
منهنجي شعرن کي نه گُهرجي داد ڙي!

جا بَجا سُورين، صليبن جو قسم،
عِشق جو آهي، اڃا ميعاد ڙي!

صرف نظرن سان ئي ڪم لاهيو وجهي،
هُو نڪو قاتل، نڪو جلاد ڙي!

منهنجي هٿ ۾ ڪنهن جون تصويرون ڏِسي،
ٿي ويو تصوير خود بهزاد ڙي!

ڌُوتين جي پاڙ سائي ٿي وئي،
ڪونه شيرين کي رسيو فرهاد ڙي!

سُر ۽ گُر ۾ رقصِ بسمل سان ’وفا‘!
صِحنِ مقتل ۾ وڄي ٿو ناد ڙي!

جوڙ مِليا، بي جوڙن وانگر

جوڙ مِليا، بي جوڙن وانگر،
جن جا وصل، وڇوڙن وانگر.

دل جي ڌرتي ناسُ ڪري ويا،
صدما جنگي گهوڙن وانگر.

رَٻ ۽ پَڇ وڪائو ناهي،
اُڦراٽن ۽ ٻوڙن وانگر.

رستي ۾ سڀ رهبر گڏيا،
ديوارن ۽ روڙن(1) وانگر.

سچن تي تنقيد ٿئي ٿي،
پاڻيءَ ۾ ٿاڦوڙن وانگر.

موتُ چڱو آ، ڪير جئي ٿو –
انڌن، گونگن، ٻوڙن وانگر!

نازڪ شيشي جهڙي تون آن،
منهنجا هٿ: هٿوڙن وانگر.

ايڏو اوکو نانءُ ’وفا‘ جو،
ياد ڪيان ٿو کوڙن وانگر.



(1) روڙا: رنڊڪون

سڀ ڪو تنهنجي يارن وانگر

سڀ ڪو تنهنجي يارن وانگر،
ڪَڍُ، ڪوئي مون پارن وانگر.

دُشمن آهن خارن وانگر،
دوست گلن جي هارن وانگر.

سَچن پويان ڏاٽا – ڏاٽيون،
سارين ۾ لابارن وانگر.

مون کي پاڙهي پيار جون پٽيون،
ٿي ويو دنيا وارن وانگر.

انسانن جو مَرڪُ نه آهي،
سوچڻ : اَڇن / ڪارن وانگر.

سُرخ چپن جي کٽمٺڙن لئه،
رڙندو رهندس ٻارن وانگر.

هوءَ ڪمري جي ڊيڪوريشن،
مان ڪمري جي ڄارن وانگر.

هر دوشيزه ’سُهڻي‘ لڳندئي،
سوچي ڏس ’ميهارن‘ وانگر.

منهنجي ارمانن جي اُڀ تي،
سهڻا چنڊ ستارن وانگر.

ڪي ڪي پيڪر لڳندا آهن،
چپڙين ۽ يڪتارن وانگر.

منهنجي ٻڏندڙ آشائن لئه،
تنهنجو جسم ڪنارن وانگر.

منهنجو پيار ’وفا‘ جو پُتلو،
تنهنجو پيار هزارن وانگر.

ڦَٽڪي تي ڦَٽڪو ٿئي

ڦَٽڪي تي ڦَٽڪو ٿئي،
شايد بُت ڄٽڪو ٿئي.

سچُ: ٿورن لفظن ۾،
سوريءَ جو جهٽڪو ٿئي.

منهنجو ساٿ نه ڇڏجان،
پيرن تي پٽڪو ٿئي.

حق وٺڻ جو نُسخو:
جوتن جو سٽڪو ٿئي.

جيڏُل! سوچي کڻجان،
سُهڻيءَ جو مٽڪو ٿئي.

”دنيا جو نظريو،
اٽڪايو اٽڪيو – ٿئي!“

پيار ”وفا“! دنيا لئه،
هڪ لٽڪو، چَٽڪو ٿئي.

جيسين هو مهمان رهيو

جيسين هو مهمان رهيو،
مالڪ جو احسان رهيو.

چَٺِ ۾ ٻوڙَ، پُلاوَ، مگر –
فاقن ۾ انسان رهيو.

ڪهڙو تن جو دين – ڌَرم،
زر، جن جو ايمان رهيو.

نانگن جي ڪَرَ – تاڻَ ڏِسي،
هر جوڳي حيران رهيو.

عالم فِرقن لاءِ ٿيا،
ختمن لئه قرآن رهيو.

لوڪ لتاڙي آيو آهيان

لوڪ لتاڙي آيو آهيان،
تنهنجي پاڙي آيو آهيان.

پُٺتي موٽڻ شان نه منهنجو.
ٻيڙيون ساڙي آيو آهيان.

استحصالي جُبا، ڪڙتا،
چيري، ڦاڙي آيو آهيان.

لُڙڪن – ميڙ به موٽايائين،
رَتُ ڀي ڳاڙي آيو آهيان.

سج اُڀاري ڪونه سگهيس جي،
رات ته لاڙي آيو آهيان.

جَن به ”وفا“ جو پيار ڪُٺو، سي-
دَنگ اُکاڙي آيو آهيان.

ائين دل ۾ سندس هورا ۽ کورا

ائين دل ۾ سندس هورا ۽ کورا،
ڀُليل جئن شهر ۾ واهڻ جا ڇورا.

ائين مون کي ڪٽيو منهنجي اصولن،
هَٿوڙن سان ڪُٽن جيئن لوههُ لورا.

ڀريندو پنهنجي پنهنجي قبر هر ڪو،
نه ڪنهن رشتي ۾ رک ايمان ڀورا.

وفادارن مٿان اِلزام ايندو،
نه لُڏ سڀ سان محبت جا هِندورا.

بدن کي مئڪدو ئي چئي سگهون ٿا،
جڏهن اکيون سندس آهن ڪٽورا.

نه کِليو گُل ڪنول جو، روئي روئي-
ڀري ڇڏيم سڀئي ڍنڍون ۽ ڍورا.

نَشن ۾ چپ وَتن ٿِڙندا ڳلن تي،
اکيون تنهنجو شرابن جا ڪٽورا.

زمانو صرف ڪم جو يار آهي،
مگر تنهنجا اسان عاشق ۽ گهورا.

ڪري پٿرن سان جذباتي ڪچهريون،
ڪري ڇڏيائين بُت شيشي جو، ڀورا.

مون کي تڪليف جي سوريءَ تي چاڙهي،
لُڏي ٿو پاڻ پيو سُک جا هِندورا.

ڊڄن سُورين، صليبن تي چڙهڻ کان،
’وفا‘! عاشق ڪٿي اهڙا سدورا.

پَڙَ ٿا پون اميرن تي

پَڙَ ٿا پون اميرن تي،
لعنت هجي ضميرن تي!

انڌيون عقيدتون آهن،
ڪهڙي ميار پِيرن تي.

سڀ ڪو پِني پيو جڳ ۾،
ڪاوڙ رڳو فقيرن تي!

دُشمن هيو غريبن جو،
پڳ جنهن رکي اميرن تي.

جيلن جا وڻ ويا وڍجي،
اس ٿي رهي اسيرن تي.

چَمڙي اُڏي پئي ڦَٽڪن سان،
ضِد جو نشو سريرن تي.

زهراب ٿا لڳن هاڻي،
افسوس کنڊ، کيرن تي.

آيت دليل آهي

آيت(1) دليل آهي،
ماڻهو شڪيل(2) آهي.

انسان جو جياپو،
گاڏيءَ جو وِيل آهي.

پئسي جي شيءِ عدالت،
ويڪُو وڪيل آهي.

ڏاڙهون، ڪَري ڇا هڪڙو،
سڀ ڪو عليل آهي.

جيڪو به ڪاٺ ۾ آ،
حق جو خليل آهي.

گهوڙا! جفا ’وفا‘ سان،
ڪيڏو ذليل آهي.



(1) آيت: لقد خلقنا الانسان في احسن تقويم.
(2) شڪيل: خوبصورت

ڪا خطا، ۽ نه ڪو قصور آهي

ڪا خطا، ۽ نه ڪو قصور آهي،
سچَ سان واسطو ضرور آهي.

هِڪَ ئي ذات جا ٻه رخ آهن،
ڪوئي موسى، نه ڪوئي طور آهي.

منهنجا جذبات با وفا آهن،
تنهنجو احساس بي شعور آهي.

مختصر هِن خيال جي تشريح:
بُت بشر آهي، روح نور آهي.

مُختلف روپ خود شناسيءَ جا،
مان ’وفا‘ ناز، هو غرور آهي.

هر شيءِ جي تجارت آ

هر شيءِ جي تجارت آ،
الله کي پارت آ.

ڇا تاج محل ڄاڻي،
دل ڀي ڪا عمارت آ؟

پِي خون غريبيءَ جو،
نَشي ۾ امارت آ .(1)

سُڪن سان سڙن ساوا،
ڪنهن جي ته شرارت آ.

سچن تي کلن ڪوڙا،
ڇا حُسنِ بصارت (2) آ!!

سچ ڇو ٿو چڙهي ڦاهي؟
سڀ ڪنهن کي ڳجهارت آ!

من ميرو ۽ تن اُجرو،
هيءَ ڪهڙي طهارت آ!


(1) امارت : اميري
(2) حسن بصارت: نظر جي سونهن

پيار جا ڳيچ ڳايون هَلي

پيار جا ڳيچ ڳايون هَلي،
هل ته محفل مچايون هلي.

لعل اٽڪي پيو تاج سان،
گودڙيءَ ۾ لڪايون هلي.

سِجُ هوليءَ جو مشڪل لَهي،
هل ته ڪپڙا مٽايون هلي.

ڇڏ نه کِلندن سان گڏجي کِلڻ،
آ ته رُئندڙ کلايون هلي.

اچ ته مسجد مان جهرڪيون جهليون،
مولويءَ کي پِٽايون هلي.

پنهنجي پنهنجي ڳچيءَ ۾ پيل،
دُهل گهر گهر وڄايون هلي.

هَمسفر سڀ ڇڏي ويا وفا!
ڌوڙ رستن تي پايون هلي.

سندءِ تدبير هان، تقدير ناهيان

سندءِ تدبير هان، تقدير ناهيان،
نه ڏس حيرت سان مان تصوير ناهيان.

مون کي منهنجي مرڻ کان پوءِ پڙهجان،
مان پنهنجي دُور جي تحرير ناهيان.

نه ڊِڄ، مان رحمدل درياهه آهيان،
بتيلا! لهر ناهيان، وِير ناهيان.

جيئڻ چاهيان ٿو مان پنهنجي رضا سان،
مان ڪنهن جي پيءُ جي جاگير ناهيان.

سڙي ويندين لُڪن، جهولن ۾ ناحق،
پري ٿي مان ڏکڻ جي هير ناهيان.

فقط عورت جي رکُ اميد مون کان،
وفا! سهڻي نه آهيان، هِير ناهيان.

ٽيڙو يا ڪَتي آهين

ٽيڙو يا ڪَتي آهين،
اوندهه ۾ بتي آهين.

ڇا رنگ ڏيان تو کي،
هر رنگ – رتي آهين.

قتلام انڌيرن جو،
ڇا ميڻ – بتي آهين؟!

مان ’باز بهادر‘(1) هان،
تون ’روپ متي‘(2) آهين.

دِلِ ڪيئن ڪڍي توکي،
دولت ۾ گتي آهين.

مان ابر جو ٽُڪرو هان،
تون چنڊ – چَتي آهين.

ڪئي خون وفا! ٿيندا،
پاڻيءَ جي پتي(3) آهين.



(1) ۽ (2) باز بهادر ۽ روپ متي: هڪ تواريخي ڪهاڻيءَ جا ٻه ڪردار
(3) پتي: حصو

ساٿَ – سرواڻ ضروري آهي

ساٿَ – سرواڻ ضروري آهي،
ڪوئي اڳواڻ ضروري آهي.

دل جي هر فصل جي افزائش لئه،
درد جو ڀاڻ ضروري آهي.

عِشق جي صحرا نَورِديءَ (1) جو قسم،
حُسن اڻ ڄاڻ ضروري آهي،

سنگ مرمر جا بدن! تنهنجي لئه،
ڪارو پهراڻ ضروري آهي.

وقت جي رڻ ۾ اڪيلي جوڳڻ!
ڪونه ڪو ساڻ ضروري آهي.

’پنج درياهه‘ اکين تي ليڪن،
مون لئه ’ مهراڻ‘ ’ضروري ‘ آهي.

پيار جي لاءِ ضروري آ ’وفا‘،
کٽ لئه واڻ ضروري آهي.


(1) صحرا نوردي : رڻ، پٽ جهاڳڻ

نَرُ هوءِ کڻي مادي

نَرُ هوءِ کڻي مادي،
اِنسان ته آزادي.

جيون جو دليل آهي:
احساسِ غم و شادِي.

مان هن جو وطن آهيان،
دل آهه سندس گادِي.

وَنُواهه مان اڏري وئي،
اڄ رات هئس شادِي!

مان پيار – جو پربت هان،
هوءَ روپ سندي وادي.

هر ريل ۾ ملزم آ،
هر جيل ۾ فريادي.

پٿر سان ’وفا‘! ياري،
آئيني جي بربادي.

صليبون سجايون پيا

صليبون سجايون پيا،
اکرَ آزمايون پيا.

بغاوت جا نعرا هڻي،
ڪسڻ کان ڪَنايون پيا.

کڻي لُڙڪ آهيون اسان،
مگر گُل کِلايون پيا.

سراپا غزل پيو، اچي،
چڱو، موڪلايون پيا.

مُحبت جون چٺيون ٻَڌي،
ڪبوتر اڏايون پيا.

ڪٿي هُو، اسان ڪِٿ ’وفا‘!
مِڙئي ڌوڙ پايون پيا.

زر جي ڏس، جادوگِري

زر جي ڏس، جادوگِري،
ديو جي ڪڇ ۾ پري!

موٽ ڪر جلدي چَري!
ورنه مان ويندس مري.

شهر جا ماڻهو نه کارِ،
پاڻ ڀي پوندين کري.

هِجر جي لُڙڪن ۾ بُت،
لوڻ وانگر ويو ڳري.

ڏي نه چڻنگن کي هَوا،
مچُ ڪو پوندو ٻري!

ڪا نه ٻي ترندي ائين،
جئن ’وفا‘! سُهڻي تري.

’وفا ۽ بيوفا‘!؟ هي ڇا چيو ٿئي

’وفا ۽ بيوفا‘!؟ هي ڇا چيو ٿئي،
اڙي اشراف! ڪنهن چرچو ڪيو ٿئي.

اُهو ئي گُفتگو جو ماحصل (1) هو،
نِڙيءَ ۾ لفظ جو اٽڪي پيو ٿئي.

نَشو خود ٿيڙ کائيندو وتي ٿو،
الئه مئه کي ۽ مون کي ڇا ڪيو ٿئي.

اکيون انڌيون، دماغ انڌو ۽ دل ڀي،
سمورو سوجهرو کسجي ويو ٿئي.

تڏهن مينهن ۾ هُڙ کُڙ ٿي پئي ٿئي،
جڏهن اڌ کير، اڌ پاڻي مَيو ٿئي.

’وفا‘! ڪُڏندو هُئين تون سانوڻن سان،
سُڪيءَ تي پير ڪيئن تِرڪي پيو ٿئي؟


(1) ماحصل: تَتُ

زمينن، آسمانن ۾

زمينن، آسمانن ۾،
ڏِٺم سڀني جهانن ۾.

گهُري جِن جِن به آزادي،
مري ويا قيدخانن ۾.

ڪئي طوفان پَلجن پيا،
بتيلن، بادبانن ۾.

مان مُفلس، تون وڏو ماڻهو،
نه گڏ نوحا، ترانن ۾.

خدا ڌرتيءَ کي ويجهو آ،
نه ڳوليو آسمانن ۾.

فقط تنهنجي تلاش آهي،
زمانن ۽ مڪانن ۾.

سڀئي قانون جا دشمن،
اٿئي قانوندانن ۾.

عجب آدم جو افسانو،
سدائين اِمتحانن ۾.

ڏسان پڃري ۾ هر بُلبل،
۽ ڪانئر (1) گلستانن ۾.

وفا، ماڻهن ۾ رهندو آ،
حقيقت جان فسانن ۾.



(1) ڪانئرو: پاڻيءَ جو پکي

هَنيهءِ اهڙي ڪَڇي قُربن جي ڪاني

هَنيهءِ اهڙي ڪَڇي قُربن جي ڪاني،
ڪري فانيءَ کي ڇڏيئه غير فانِي.

زميني جسم، چولو آسماني،
قضا جو سڏ: قيامت جي نشاني.

لڳي ٿي تنهنجي چاهت جي نشي ۾،
مون کي هڪ مئڪدو تنهنجي جواني.

خدا کان پوءِ هُوءِ معبود آهي،
سندس تعريف عاشق جي زباني.

فقط بڪواس جو آهي زمانو،
بڻي دشمن اسان جي بي زباني.

اُهو، جنهن آبشارن کي ڏٺو آ،
ڏِسي سو منهنجي لڙڪن جي رواني!

’وفا‘! ڪُتن، ٻِلن جي عيد آهي،
نه ماڻهوءَ کي مِلي ٿي دال ماني.

هونءَ ته هر لب تي تنهنجو نالو هو

هونءَ ته هر لب تي تنهنجو نالو هو،
صرف منهنجي چَپن تي تالو هو.

جنهن سان تنهنجو ضمير روشن ٿيو،
منهنجي احساس جو اُجالو هو.

ڍُڪ ڀرڻ سان ئي ٿي ويو محسوس،
زندگي زهر جو پيالو هو.

جنهن کي سج، چنڊ پئي چيو ماڻهن،
تنهنجو بُولو هو، تنهنجو والو هو.

پيار پڌرو ڪري سگهيو نه ’وفا‘!
ڪير سيد هو، ڪير ٻالو هو.

فقط ميلاپ جو مظهر هي دسترخوان آ پيارا!

فقط ميلاپ جو مظهر هي دسترخوان آ پيارا!
نه ڪوئي ميزبان آهي، نه ڪو مهمان آ پيارا.

ائين ناهي ته دولتمند ڪو انسان ئي ڪونهي،
مگر انسانيت جو اُن ۾ ڪجهه فقدان آ پيارا!

نه ڪافر کي بُرو سمجهي، نه مومن کي مَٺو ڀانئين،
خدا وٽ قابلِ عزت فقط انسان آ پيارا!

ڏسي ٿو هر ڪوئي پنهنجي نگاهن ساڻ دنيا کي،
نه ڪوئي عقلمند آهي، نه ڪو نادان آ پيارا!

سندس وعده خلافي تي، سندس ايڏي تغافل تي،
مون کي افسوس آ پيارا! مون کي ارمان آ پيارا!

جو جنت مان ڀڄي آيو، اهو دوزخ ۾ ڪيئن رهندو،
’وفا‘! آدم اِنهي حيرت ۾ خود حيران آ پيارا!

اسان خود کي ته ماريندا رهياسين

اسان خود کي ته ماريندا رهياسين،
مگر هُن کي جياريندا رهياسين.

انهيءَ لغزش وڌو ٻوڙي اسان کي،
ٻڌڻ وارن کي تاريندا رهياسين.

اگر شِيرين نه ٿي حاصل اسان کي،
مگر ڏونگر ته ڏاريندا رهياسين.

چِٻن، چَمڙن ڏنيون اِن لئه سزائون،
ڏِيئا اوندهه ۾ ٻاريندا رهياسين.

لنگهيو رستي مان اهڙو ديده ور جو،
گهڻي تائين نهاريندا رهياسين.

نڀايوسين حسينن سان سدائين،
کڻي ڏکيا گذاريندا رهياسين.

نه بيٺا اُٺ، نه بيٺا اُٺ نه بيٺا،
’وفا‘ چندن به چاريندا رهياسين.

کڙڪيون ئي کڙڪيون ديوار ۾

کڙڪيون ئي کڙڪيون ديوار ۾،
گهر ۾ هوندي پئي لڳو بازار ۾.

ٽائرن هيٺان چچرجي ويا حواس،
حسن پيدل، عشق آهي ڪار ۾.

تنهن ڪري هٿيار اُڇلي ٿو ڇڏيان،
جيت منهنجي آهه منهنجيءَ هار ۾.

دل جي اکين تان جڏهن کوپا لٿا،
ڪجهه جو ڪجهه آيو نظر بازار ۾.

ڪيئن کُڙڪايان عدالت جا ڪڙا؟
عدل جي اميد ۽ سرڪار ۾!

ڪيترو تون ڪَم عقل آهين ’وفا‘!
يارُ پيو ڳولين چِتا جي ڇار ۾.

جِسم گندو آ، روح گندو آ

جِسم گندو آ، روح گندو آ،
حالُ انسانيت جو مندو (1) آ.

شيخ صاحب جي ڪارِ ۽ بنگلو،
من – گهڙت مسجدن جو چندو آ.

جنهن جي مُرڪن سان منهنجو عشق آهي،
منهنجي لڙڪن سان پيار ڪندو آ.

فڪرِ جنت جدا جدا آهي،
هر ڪو پنهنجي خدا جو بندو آ.

اڻ – گهڙيا ڪاٺ ڀي ويا گهڙجي،
زور ۽ زر عجيب رندو آ.

ساهه گهُٽجڻ کان پوءِ ٿيو محسوس،
زُلف بِگڙي پَوَن ته ڦندو آ.

جنهن کي دنيا چيو وڃي ٿو ’وفا‘!
ڊوهه ۽ دوڌَ جو پلندو آ.


(1) مندو: خراب

ڪُوڙن تي ڪَرمُ ڇا لئه!

ڪُوڙن تي ڪَرمُ ڇا لئه!
سچن تي ستم ڇا لئه؟

هر نقش جڏهن فاني،
هي ناز، نعمُ (1) ڇا لئه؟

تدبيرَ جو ساڻي آ،
تقدير جو غم ڇا لئه؟

هٿ، نيڻ کَسڻ وارا!
ڪاغذ ۽ قلم ڇا لئه؟

اي ڪاش! اهو سمجهون،
وَٺجي ٿو جنم ڇا لئه؟

جي امن عزيز آهي،
بارود ۽ بم ڇا لئه؟

دل ڪعبو، ’وفا‘! ان ۾،
پَٿر جو صنم ڇا لئه!



(1) نعم : نعمتون

قهر جو ماڻهو هيو

قهر جو ماڻهو هيو،
شهر جو ماڻهو هيو!

جو مليو سالن کان پوءِ،
پهر جو ماڻهو هيو.

دهر (1) ۾ گم ٿي ويو،
دهر (2) جو ماڻهو هيو.

هر ادا قاتل هُيس،
قهر جو ماڻهو هيو!

رتُ جون الٽيون ’وفا‘!
زهر جو ماڻهو هيو.




(1) دهر: دنيا، زمانو.
(2) دهر جو ماڻهو: زماني ساز ماڻهو

گرم ڌنڌو آ، سرد ٿاڻو آ

گرم ڌنڌو آ، سرد ٿاڻو آ،
وقت جو ماءُ پيءُ ناڻو آ.

ڪو به ماڻهو سڄو نٿو ڏسجي،
ڪوئي انڌو آ، ڪوئي ڪاڻو آ.

سچَ جو شهر ئي جدا آهي،
ڪاٿي مقتل آ، ڪاٿي گهاڻو آ.

جئن نه ماڻهو: اٽي جو ڇاڻ هجي،
کارڪن تي ائين وِڪاڻو آ.

زندگي: هَرُ، ضرورتون: ڌرتي،
هارين جان وجود ساڻو آ.

وقت جي اهميت کي ذهن ۾ رک،
اڄُ جي خودڪُشي، سڀاڻو آ.

قتل منهنجو ته هڪ ڪَڙي آهي،
ظلم جو سلسلو پُراڻو آ.

تنهنجي کُٽڪن ۾، وَهم جو ڏيئو،
هَرَ ٻَريو آهه، هَرَ وساڻو آ.

منهنجو سڀ ڪجهه غريب آهه مگر،
هُن جو ماحول وڏ – گهراڻو آ.

شاعرن کي چوي سدا پاڳل،
ڄڻ زمانو ’وفا‘! سياڻو آ.

چادر، چوديواري معنيٰ؟

چادر، چوديواري معنيٰ؟
پَردي جي بازاري معنيٰ.

لفظن اهڙو شور مَچايو،
چَپ ٿي وئي ويچاري معنيٰ.

روزي جي معنيٰ جي فاقو،
سحري ۽ افطاري معنيٰ!؟

مون اڄ ڏينهن تائين ڪانه پڙهي آ،
’دنيا‘ جي موچاري معنيٰ.

چوندو آن: ’هرجائي ناهيان‘،
هي ميڙو چوڌاري معنيٰ؟

درٻارن جي چمچي – بازي،
شاعرجي سرڪاري معنيٰ.

ڪهڙو ناهي پيار جو قائل!؟
سنڌڙي! ’ڪارو ڪاري‘ معنيٰ؟

جيون جي معنى جي محنت،
پوءِ محنت کان عاري معنيٰ؟

هر عورت جي فطرت ساڳي،
پو هي ڀوري، ڪاري معنيٰ؟

ڪُوڙا خوشحاليءَ جا نعرا،
هي بک ۽ بيماري معنيٰ!

کير ۾ ڳارن کنڊ ’وفا‘! جئن،
مون لفظن ۾ ڳاري معنيٰ.

ڦٽيل ڦاڙهو، ڦاڙهي آهي

ڦٽيل ڦاڙهو، ڦاڙهي آهي،
اوکي لاهي، چاڙهي آهي.

ڪنهن هيءَ جَنتا پاڙهي آهي،
جهنڊي جهنڊي ڳاڙهي آهي.

ڌن – دولت سان ’ڪوڏي ڪوڏي‘،
غربت: ’ڀيچي – هاڙهي آهي‘.

کوڙ ڪِريا ۽ چڙهيا ٿورا،
چاهت اوکي چاڙهي آهي.

هر ڪو ڍڪ نه لاهي سگهندو،
مون جا ڪُني چاڙهي آهي.

صرف تڪلف آهي سجدو،
صرف نُمائش ڏاڙهي آهي.

نسخي جهڙي نارِ ’وفا‘! مون –
جوشاندي جان ڪاڙهي آهي.